Podział i granice Beskidów
wg. prof. Jerzego Kondrackiego

POGÓRZE ZACHODNIOBESKIDZKIE

Pogórze Śląskie- zachodnią granicę stanowi dolina rzeki Olzy, wschodnia zaś dolina rzeki Wieprzówki (dopływ Skały) koło Andrychowa. Od południa graniczy z Beskidem Śląskim i Beskidem Małym, na północ zaś opada niewysokim progiem w kierunku Kotliny Oświęcimskiej.

Pogórze Wielickie- od zachodu graniczy z Pogórzem Śląskim, wschodnia granicę stanowi rzeka Raba pomiędzy Myślenicami a Dobczycami i Gdowem. Od południa przylega do niego Beskid Makowski i Wyspowy.

Pogórze Wiśnickie- rozciąga się od doliny Raby pod dolinę Dunajca. NiewyraĽna jest południowa granica z Beskidem Wyspowym.

BESKIDY ZACHODNIE

Beskid Śląski- rozpościera się pomiędzy doliną Olzy na zachodzie, doliną Soły, Kotliną Żywiecką i Bramą Wilkowicką na wschodzie. Na północ opada progiem ku Pogórzu Śląskiemu. Najwyższym szczytem jest Skrzyczne (1257 m), z innych szczytów należy wymienić Baranią Górę (1220 m), Malinowską Skałę (1152 m), Klimczok (1117 m), Stożek (978 m)i Czantorię (995 m). Można go podzielić na dwie części: Pasmo Czantorii, odgałęziające się w szczycie Karolówki od Pasma Klimczoka i Baraniej Góry.

Kotlina Żywiecka- jest to obniżenie śródgórskie pomiędzy Beskidem Śląskim na zachodzie, Beskidem Małym na północy, Beskidem Makowskim na północnym - wschodzie oraz Beskidem Żywieckim na południowym - wschodzie. Ma kształt trójkąta, a w jej centralnej części w Żywcu łączą się dwie rzeki Soła i Koszarawa.

Beskid Mały- od Beskidu Śląskiego oddziela go Brama Wilkowicka, zaś wschodnią granicę z Beskidem Makowskim stanowi rzeka Skawa, na południu graniczy również z Beskidem Makowskim i stanowi ja dolina górnej Łękówki, oraz Koconki, Lachówki i dolnej Stryszawki. Najwyższe szczyty to Magurka (909 m) i Czupel (933 m), Łamana Skała (929 m), Leskowiec (922 m). Dolina rzeki Soły dzieli go naturalnie na dwie części, mniejszą zachodnią z Magurką i Czuplem oraz większą wschodnią z Łamaną Skałą i Leskowcem.

Beskid Makowski (nazywany też Beskidem Średnim)- rozciąga się od Kotliny Żywieckiej i doliny Koszarawy na zachodzie po dolinę Raby i jej dopływy Krzczonówki na wschodzie. Od północy graniczy z Beskidem Małym oraz Pogórzem Wielickim, od wschodu z Beskidem Wyspowym, zaś od południa z Beskidem Żywieckim poprzez rzekę Skawę i Skawicę. Trzeba zaznaczyć, iż grupa ta rozdziela Beskid Żywiecki i wcina się w główny grzbiet pomiędzy przełęczą Jałowiecką a Głuchaczki, należy więc do niego Mędralowa (1170 m). Można go podzielić generalnie na dwie części wschodnią i zachodnią, a rozdziela je dolina rzeki Skawy pomiędzy miejscowością Skawce a ujściem Skawicy. Jest tu więc Pasmo Przedbabiogórskie z Jałowcem (1110 m), do którego należy od północy Pasmo Pewelskie z Bąkowem (766 m) z wydzielonym jeszcze tzw. Laskowskim z Laskiem (871 m). Część wschodnią stanowią wzniesienia pomiędzy doliną Skawy i doliną Raby. Jest tu niższe zewnętrzne pasmo na północy z Chełmem (604 m), Babicą (735 m), Sularzówką (624 m), oraz wyższe wewnętrzne z szczytami Koskówką (874 m), Parszywką (848 m), Kotoniem (868 m) i Stołową (851 m). Oba te pasemka rozdzielają doliny potoków: Paleczki (dopływ Skawy) i Trzebuni (dopływ Raby). Trzeba zaznaczyć, iż jest tu zasadnicza zmiana w podziale Beskidów bowiem nie zalicza się do tej części Beskidów Grupy Łysiny i Lubomira.

Beskid Wyspowy- rozciąga się pomiędzy Beskidem Makowskim, Kotliną Rabczańską, Gorcami, Beskidem Sądeckim i Kotliną Sądecką, od wschodu graniczy z Pogórzem Rożnowskim a od północy z Pogórzem Wiśnickim. Jego cechą specyficzną jest występowanie odosobnionych gór nie układających się w oddzielne pasma, ale takie właśnie wyspowo wypiętrzone wzniesienia. Najwyższa Mogielica (1179 m), a z innych wybitnych należy wymienić: Modyń (1032 m), Łopień (951 m), Ćwilin (1060 m), Śnieżnica (1006 m), Luboń Wielki (1022 m), Łysina (897 m), Ciecień (893 m), Kamionna (805 m), Sałasz (905 m), Jaworz (921 m). Ciekawostka jest, iż do Beskidu Wyspowego zaliczona w ostatnim czasie Pasmo Łysiny i Lubomira (dotychczas zaliczane do Beskidu Makowskiego)oraz pasemko Wielkiego Wierchu (1007 m) i Kiczory (1008 m) na południe od Mogielicy poza doliną Kamienicy a oddzielone od Gorców niską przełęczą.

Kotlina Rabczańska- rozciąga się pomiędzy Beskidem Makowskim od północy, Beskidem Wyspowym od północnego - wschodu, Gorcami od południowego - wschodu, oraz Beskidem Orawsko - Podhalańskim od południowego - zachodu. Przecięta jest przez górne biegi Skawy i Raby. Nad kotliną wznoszą się wyspowo Zbójecka Góra (644 m), Bania (607 m), Grzebień (679 m).

Beskid Żywiecki- w tej grupie nastąpiły duże zmiany w nomenklaturze i podziale. Otóż właściwy Beskid Żywiecki otrzymał nazwę Beskid Żywiecko - Orawski. Zachodnia część stanowi właściwy Beskid Żywiecki. Jego granice to linia od przełęczy Zwardońskiej do doliny Soły i doliną tej rzeki do Kotliny Żywieckiej, dalej zaś doliną Koszarawy i dalej potoku Głuchego na przełęcz Głuchaczki. Po słowackiej stronie w dolinie Półhorzanki graniczy z Pasmem Babiogórskim. Oczywiście granicę południową stanowi granica państwa z Republiką Słowacką. Najwyższe szczyty w tym paśmie to: Wielka Racza (1236 m), Wielka Rycerzowa (1226 m), Romanka (1366 m), Lipowska (1324 m) i Pilsko (1557 m). Dalej na wschód to Pasmo Babiogórskie. Zaczyna się ono na przełęczy Jałowieckiej i granicę z Beskidem Makowskim wyznaczają tu doliny rzeki Skawicy i Skawy. Zaś od południa granica państwa aż do szczytu Babiej Góry. Od Babiej Góry opada dość łagodnie na południe do Działów Orawskich. Nieco poniżej głównego grzbietu na przełęcz Zubrzycką i dalej wzdłuż potoków aż w końcu doliną potoku Bystrzanka do rzeki Skawy. Babia Góra to najwyższy szczyt całych Beskidów Zachodnich, z innych poważniejszych kulminacji to Sokolica (1367 m), Polica (1376 m). Działy Orawskie to niewielki region ciągnący się pasmem poniżej Pasma Babiogórskiego obejmujący doliny potoków Zubrzyca i Lipnicy. Dalej na wschód ciągnie się ostatnia grupa należąca do Beskidu Żywieckiego jest to Beskid Orawsko - Podhalański. Graniczy w przełęczy Sieniawskiej z Gorcami od południa z Kotliną Orawsko - Nowotarską i działami Orawskimi, od zachodu z Pasmem Babiej Góry, od północy zaś z Beskidem Makowskim (rzeka Skawa) i Kotlina Rabczańską.

Gorce - pasmo górskie leżące w Beskidach Zachodnich. Nazwa "Gorce" związana jest prawdopodobnie ze słowem "gorzeć" (palić się, płonąć) i pochodzi od sposobu uzyskiwania polan śródleśnych metodą żarową. Spotykana jest już w aktach z 1254 r. (item mons Gorcz nuncupatus), używał jej Jan Długosz w 1480 r. (in monten Gorcz). W innych źródłach można też spotkać nazwę Górce, która by mogła oznaczać niskie góry.
Granice:

1. od północnego wschodu graniczą z Beskidem Wyspowym. Granica biegnie doliną Mszanki w górę na przełęcz Przysłop, stąd drogą w dół i potokiem Czerwonka na niską przełęcz po południowej stronie Magorzycy, z przełęczy potokiem Głębieniec i dalej wzdłuż rzeki Kamienica Gorczańska do Dunajca. Magorzyca, Wielki Wierch i Kiczora Kamienicka mimo, że znajdują się po południowej stronie Kamienicy Gorczańskiej należą do Beskidu Wyspowego.
2. od północnego zachodu z Kotliną Rabczańską,
3. od zachodu z Beskidem Orawsko-Podhalańskim. Granica biegnie wzdłuż Raby na Przełęcz Sieniawską,
4. od południa z Kotliną Orawsko-Nowotarską i Pieninami. Granica od Przełęczy Sieniawskiej biegnie doliną Lepietnicy i Dunajca na przełęcz Snozkę, potem Krośnicą do Dunajca w Krościenka,
5. od wschodu z Beskidem Sądeckim. Granicę tworzy Dunajec.

Przy tak ustalonych granicach Gorce mają z zachodu na wschód długość w prostej linii 33 km, szerokość 15 km i łączną powierzchnię około 550 km².
Osobliwością Gorców jest występowanie rozrogu. Jest nim Turbacz, od którego we wszystkich kierunkach odbiega 7 grzbietów górskich o różnej długości:

1. Pasmo Gorca we wschodnim kierunku. Od pasma tego na Kiczorze odgałęzia się boczny grzbiet, który poprzez Przełęcz Knurowską przechodzi w długie Pasmo Lubania,
2. grzbiet Mostownicy i Kudłonia w północno-wschodnim kierunku,
3. grzbiet Turbaczyka w północnym kierunku,
4. grzbiet Suchego Gronia w północno-zachodnim kierunku,
5. grzbiet Obidowca ciągnący się na zachód do Przełęczy Sieniawskiej,
6. grzbiet Średniego Wierchu, również w zachodnim kierunku,
7. grzbiet Bukowiny Obidowskiej w południowo-zachodnim kierunku. Odgałęzia się od niego grzbiet Bukowiny Waksmundzkiej.

Najwyższe szczyty: Turbacz (1310 m), Jaworzyna Kamienicka (1288 m), Kiczora (1282 m), Kudłoń (1276 m), Czoło Turbacza (1259 m), Mostownica (1251 m), Gorc Troszacki (1235 m), Gorc (1228 m), Lubań (1225 m). Wszystkie te szczyty poza Turbaczem i Lubaniem znajdują się na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego.
//materiał przytoczony za www.wikipedia.pl//

Beskid Sądecki- pasmo górskie o powierzchni ok. 670 km ², rozciągające się pomiędzy dolina Dunajca na zachodzie, a doliną Kamienicy i Przełęczą Tylicką na wschodzie. Długość pasma ok. 50 km. Na północy graniczy z Kotliną Sądecką, a na południu z Pieninami, i pasmem Czerhowskim, na zachodzie z Gorcami i Beskidem Wyspowym, na wschodzie zaś z Beskidem Niskim. Dokładny przebieg granic Beskidu Sądeckiego: dolina Grajcarka do połączenia w Szczawnicy z doliną Dunajca, dalej gdzieś od Gołkowic granica dość płynna - to sąsiedztwo Kotliny Sądeckiej do doliny Kamienicy w Nawojowej, doliną Kamienicy na Przełęcz Huta i dalej potokiem Mochnaczka i Muszynka na Przełęcz Tylicką, stąd granicą państwa biegnącą przez Wysokie Bereście do Przełęczy Stare Łazy (która oddziela ją od Gór Czerhowskich) i potokiem Smereczek do Leluchowa, stąd na krótkim odcinku dolina Popradu, a od Majdana przez Magurę Kurciańską ponownie schodzi do doliny Popradu i nią aż do Mniszka skąd na Eliaszówkę i do Obidzy, a dalej grzbietem granicznym do Przełęczy Rozdziela, która oddziela Beskid Sądecki od Małych Pienin. Z tej Przełęczy do Doliny Białej Wody i nią do Doliny Grajcarka. Należy zaznaczyć, że do Beskidu Sądeckiego zaliczona jest też Lubownińska Wierchowina do którego należy wspomniana Magura Kurciańska oraz mały skrawek (trójkąt) po stronie Słowackiej pod Przełęczą Tylicką. Beskid Sądecki dzieli się generalnie na dwa pasma: Przehyby i Radziejowej oraz Jaworzyny Krynickiej rozdzielone doliną Popradu, wydziela się również leżące całkiem na południu Pasmo Dubnego i Zimnego. Potok Leluchowski (Smreczek)oraz Przełęcz Stare Łazy oddziela go od Gór Czerchowskich leżących na terenie Słowacji. Najwyższym szczytem jest Radziejowa (1262 m). Inne znaczne kulminacje to: Dzwonkówka (984 m), Przehyba (1175 m), Eliaszówka (1026 m), Pisana Hala (1044 m), Łabowska Hala (1083 m), Jaworzyna Krynicka (1114 m), Zimne (948 m), Dubne (904 m).

POGÓRZE ŚRODKOWOBESKIDZKIE

Pogórze Rożnowskie- znajduje się na północny - wschód od Kotliny Sądeckiej, a zawarte jest pomiędzy dolinami Dunajca i Białej. Południowo - wschodnia granica z Beskidem Niskim przebiega miedzy okolicami Grybowa a Kotliną Sądecką. Całe to Pogórze można podzielić na 8 mikroregionów: Pogórze Czchowskie i Kotlina Iwkowska leżące na zachód od Dunajca, oraz Dolina Dolnej Łososiny, Pogórze Znamirowickie, kaskada Dunajca, Dolina Dunajca, Pogórze Korzennej, Płaskowyż Rożnowski, obniżenie Siemiechowskie i Rozróg Wału.

Pogórze Cieżkowickie- ciągnie się między dolinami Białej i Wisłoki, od południa graniczy z Obniżeniem Gorlickim, od północy opada na Płaskowyż Tarnowski. Ostatnim wzniesieniem jest Góra Św. Marcina (384 m) nad Tarnowem. Ponadto z wybitniejszych wzniesień to Brzanka (538 m) i Liwocz (561 m).

Pogórze Strzyżowskie- rozpościera się pomiędzy dolinami Wisłoki na zachodzie i Wisłoka na wschodzie. Na północy graniczy z Podkarpaciem, a na południu z Kotliną Jasielsko - Krośnieńską. Centralnie położony Chełm (540 m) to największe wzniesienie tego pasma.

Pogórze Dynowskie- jest ono największym z Pogórzy. Położone jest pomiędzy dolinami rzek Wisłoka i Sanu. Od północy sąsiaduje z Pogórzem Rzeszowskim, od południa z Kotliną Jasielsko - Krośnieńską. To na terenie tego Pogórza leżą "Prządki" - rezerwat skalny (ostańce fliszowe).

Pogórze Przemyskie- granicę północną i zachodnią stanowi dolina Sanu, zaś południową z Górami Sanocko - Turczańskimi stanowi dolina rzeki Wiar. Najwyższe wzniesienia nieco przekraczają 600 m.

Obniżenie Gorlickie- znajduje się pomiędzy Pogórzem Ciężkowickim a Beskidem Niskim. Od wschodu sąsiaduje z Pogórzem Jasielskim. Za granicę zachodnią przyjmuje się dział wód pomiędzy Białą a Ropą. Powierzchnia to około 200 km². Centralnie położone jest miasto Gorlice.

Kotlina Jasielsko - Krośnieńska- jest to dość rozległe obniżenie śródgórskie, o powierzchni ok. 400 km². Przez Kotlinę przepływają rzeki Wisłok, Wisłoka, Jasiołka i Ropa. Od północy zamyka ja Pogórze Dynowskie, od południa i wschodu Pogórze Bukowskie.

Pogórze Jasielskie- jest położone pomiędzy doliną Ropy, Kotliną Jasielsko - Krośnieńską i Beskidem Niskim. Dolina Wisłoki dzieli go na dwa człony.

Pogórze Bukowskie- znajduje się na południe i południowy - wschód od Kotliny Jasielsko - Krośnieńskiej. Rozciąga się pomiędzy dolinami rzek Jasiołki na zachodzie a Sanu i Osławy na wschodzie.

//materiał przytoczony za Wiesławem Piprek//

---